مصطفی کوشانی
اتاق بزرگی که با کتاره‌های فلزی به دو بخش تقسیم شده است. یک‌طرف چوکی‌های ساده برای مهمان‌ها و تماشاگران و یک‌طرف دیگر چوکی‌هایی برای صاحبان مجلس.
مهمان‌ها به صف نشسته‌اند، کمره‌ها کم‌کم عیار و یادداشت‌برداری‌ها شروع می‌شود.
کاتب جلسه در وسط اتاق و روی میز ساده‌یی نشسته و سه چوکی بلند پشت سرش یعنی جایگاه برخی‌ها برای مدیریت این جلسه خالی است.
در گوشۀ سمت چپ، شش وکیل میان‌سال و پیر نشسته‌اند و کنارشان در پشت نرده‌های چوبی، هفت مرد و دو زن که در روزگاری نه‌چندان دور به نام (مجریان تطبیق مردم‌سالاری) چشم امید میلیون‌ها نفر بوده‌اند، حالا با چهره‌یی گرفته در کنار دو عسکر محافظ نشسته‌اند.
وجود عسکرها در کنارشان با دفعه‌های گذشته فرق می‌کند. در گذشته، عسکرها برای محافظت از جان آن‌ها در کنارشان می‌ایستادند و این بار بر طبق روال قانونی برای متهم بودن‌شان. در گوشه سمت راست بخش صاحبان مجلس، سارنوال جوانی با قامتی کوتاه مشغول مرتب نمودن اوراق در دست‌داشته‌اش است.
این صحنه ساده، روایت یکی از تاریخی‌ترین جلسه‌های اخیر افغانستان است که اداره لوی سارنوالی مبتکر آن بود. روایتی از مدعی‌العموم به عنوان نماینده مردم در برابر مجریان قانون. تقابل کمیشنران پیشین کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی (که روزگاری قدرت انتخاب مردم‌سالاری در دست آن‌ها بود) با اداره لوی سارنوالی افغانستان به عنوان مدعی‌العموم.
قضات وارد اتاق می‌شوند. همه به احترام آن‌ها از جای بلند می‌شوند. جلسه به صورت رسمی آغاز می‌شود. سارنوال جوان با صدایی بلند شروع به خوانش متن از پیش آماده‌اش در رابطه با اتهامات علیه کمیشنران پیشین می‌کند.
با چهره‌یی جوان و قامتی متوسط که اگر قبل از جلسه او را کسی می‌دید، تصور می‌کرد که او محصل حقوق است و برای تجربه بیشتر به این جلسه آمده تا از نزدیک جریان یک قضیه بسیار مهم را ببیند. متنی که مو به مو پرده از رسوایی بزرگ برمی‌دارد.
سخن از تغییر آراست. از هجده رای و پانزده رای و تاریخ‌های درج‌شدۀ اشتباه و مراکز رای‌دهی. روایت مراحل کار پیچیده انتخابات و یافتن راه‌های بسیار به ظاهر قانون‌گریز برای درج تقلب.
صحبت از کاندیدایی که ابتدا برنده می‌شود و سپس در تاب و پیچ مراحل کمیسیون انتخابات بازنده می‌شود. صحبت از شکایتی‌ست که انجام شده اما در کمیسیون شکایات ثبت نشده و پنهان مانده است و کاندیدای متقلب ناگهان برنده آرا می‌شود.
انتخابات‌های نوپای عصر دموکراسی در افغانستان با چالش‌ها و اتهام‌های بسیاری مواجه بوده است. اتهام‌های سنگینی از طرف کاندیدان رقیب و طرفداران در اذهان عامه مثل تقلب و تبانی که هیچ‌گاه به آن‌ها رسیده‌گی نشد.
تاخیر اعلام نتایج انتخاباتی که تبدیل به رکود کم‌سابقه‌یی در جهان شد، به مخدوش‌‌شدن چهره انتخابات و سایه سنگین اتهامات انتخاباتی افزود و موجی از ناامیدی مردم را برای تقابل در میدان دموکراسی به وجود آورد. انتخاباتی که در اوج رسوایی منجر به ابطال آرای مراکزی از نقاط برخی ولایات کشور شد که در نتیجه آرای بسیاری از مردم خسته از جنگ را در شرایط دشوار امنیتی مبدل به کاغذ باطله کرد و امید آن‌ها را برای تغییر به یاس تبدیل کرد.
موج شکایات تقلب و تبانی و عدم پاسخ‌دهی قانع‌کننده مراجع کمیسیون‌های انتخاباتی، سوال‌ها و تشویش‌های بسیاری را در اذهان عامه به وجود آورد.
حین خواندن اتهامات وارده، چهره کمیشنران بیش از پیش مغموم‌تر و مبهوت‌تر می‌شود. مدام تکان می‌خورند. بلند می‌شوند و دوباره می‌نشینند، با بوت‌‌هایشان بازی می‌کنند. آن‌ها قرار بود از میراثی پاسداری کنند که میلیون‌ها خون به خاطرش ریخته شده است. ثروتی تازه به دست آمده از نسلی که به جنگ و زورگویی علاقه ندارد و می‌خواهد به آرامش و منطق برسد. آن‌ها قرار بود قهرمان افغانستان امروز باشند.
حالا نوبت وکیلان مدافع است. هر کدام به نوبت شروع به خوانش دفاعیه‌های چند صفحه‌یی و پر از موارد قانونی می‌کنند، هر دفاعیه به ماده‌های مختلف قانون استناد می‌کند. انگار این متن‌ها از غربال کلمه به کلمه قانون اساسی و سایر قوانین نافذه با دقت میلی‌متری بیرون آمده است. اما در تمامی دفاعیه‌ها بخشی از آن مشغول حمله به سارنوال آن‌سوی اتاق است. از قانون و قرآن و عرف و هر‌آنچه به دست می‌آید برای تبرئه کمیشنران استفاده می‌کنند. البته این تقابل قانون است و امری عادی، اما تقابل شش وکیل مدافع به یک سارنوال، و این اعداد نابرابر، تصاویر بسیاری را در ذهن تداعی می‌کند. تصویری از تقابل اراده و تغییر، تصویری از تقابل امید و ناامیدی در روزگار جان‌فرسای کشور.
سارنوال جوان، قلم به دست و با نگاهی دقیق مشغول یادداشت است. اتهام‌های وکلا بیشتر می‌شود. تقابلی تمام‌عیار میان اهالی قانون که با کلمات و استناد به موارد قانونی به سمت یکدیگر نشانه می‌روند. صحنه نبردی که در ادبیات جنگ‌زده سرزمین ما همیشه با خشونت توام بوده است. اما این نبرد، نبرد قانون است. تقابل (مجری تطبیق مردم‌سالاری) یعنی کمیسیون‌های انتخاباتی و مدعی‌العموم یعنی اداره لوی سارنوالی، سرشار از احترام است و تمام داشته‌های طرفین تقابل، قانون اساسی است.
ادامه ماجرا و جلسه به روز بعد موکول می‌شود.
پیش از برگزاری انتخابات، برای اولین‌بار در افغانستان جرایم انتخاباتی مشمول جرائم در قانون جزای افغانستان شدند.
لوی سارنوالی افغانستان نیز پیش از برگزاری انتخابات وعده سپرده بود تا جرائم انتخاباتی را به صورت شفاف و بی‌طرف در موعد معین تعقیب کند. این اداره با تشکیل کمیته جرائم انتخاباتی و آموزش مسلکی این جرائم به سارنوالان در ۳۴ ولایت کشور، پیش از موعد انتخابات آماده مواجهه با لیست طویل شکایات انتخاباتی بوده‌اند و به ادعای سخنگوی این اداره با بررسی بیش از ۱۸۷ شکایت توانسته‌اند ۳۸۶ نفر را مشمول مجازات جرائم تخلفات انتخاباتی بسازند.
جلسه روز سه شنبه در سارنوالی مرکز عدلی و قضایی مبارزه با جرائم سنگین فساد اداری مربوط به جرم انتخاباتی حوزه کنر می‌شود.
کارمندان کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی با گلایه از حکم ممنوع‌الخروجی آن‌ها توسط لوی سارنوالی و ادعای بی‌گناهی، سعی دارند از این جلسه به سلامت بگذرند. اداره لوی سارنوالی اما مصمم است تا در این تقابل قانون به‌عنوان مدعی‌العموم پیروز میدان قانون باشد.
در عصر روز چهارشنبه پس از گفت‌وشنودهای دلایل وکلای مدافع و سارنوال و پس از جنجال‌های بسیار، حکم دادگاه مرکز عدلی و قضایی جرائم سنگین فساد اداری اعلام شد.
رییس و شش کمیشنر پیشین کمیسیون انتخابات و رییس و دو کمیشنر پیش کمیسیون رسید‌گی به شکایات انتخاباتی در ارتباط به جرایم انتخاباتی در ولایت کنر هر کدام به پنج سال حبس تنفیذی (زندان) محکوم شدند و رییس پیشین دارالانشا و رییس پیشین تکنالوژی معلوماتی کمسیون انتخابات برائت گرفتند.
دیدگاهای مردمی در رابطه با انتخابات گذشته پارلمانی مثبت نبوده است. این موج منفی‌گرایی سایه‌‌یی بر انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری بر ناکارآمدی کمیسیون انتخابات در مدیریت انتخابات انداخته است. این اجراآت اداره لوی سارنوالی و برگزاری چنین جلسه اما می‌تواند دری بر باز شدن دروازه‌های امید باشد. دری بر حاکمیت قانون در تطبیق اراده مردم.
دیده شود تا نتایج بررسی سایر ولایات چگونه پیش خواهد رفت. آیا با باز شدن پرونده‌های دیگر مشابه موارد فوق می‌توان امید تازه‌‌یی به چالش‌های پیش رو و حل مشکلات گذشته داشت؟
از مدیریت، جلالتماب حارنپوه محمد فرید حمیدی لوی حارنوال صاحب دولت جمهوری اسلامی افغانستان وحارنوالان جوان که کنارشان هستند، تمام مردم افغانستان راض است کارکرد شان قابل قدر است، مدیر قوی، مبارز، نیرومند وبا احساس